Boşanma, evlilik birliğinin yasal olarak sona erdirilmesi sürecidir ve hem duygusal hem de hukuki açıdan oldukça karmaşık bir yapıya sahiptir. Türkiye’de boşanma davaları, Türk Medeni Kanunu’nda belirtilen hükümlere göre yürütülür ve tarafların haklarını, yükümlülüklerini, mal paylaşımını, velayet düzenlemelerini ve nafaka konularını içerebilir. Boşanma sürecine dair kapsamlı bir bilgi edinmek, olası hak kayıplarını önlemek açısından son derece önemlidir. Bu yazıda, boşanma sürecinin tüm yönlerini detaylı bir şekilde ele alacağız.
Boşanma Sebepleri ve Dava Türleri
Türk Medeni Kanunu’na göre boşanma sebepleri iki ana başlık altında incelenir:
1. Genel Boşanma Sebepleri
Genel boşanma sebebi, evlilik birliğinin temelinden sarsılmasıdır. Taraflar arasındaki sürekli tartışmalar, ilgisizlik, güven kaybı, sevgi ve saygının azalması gibi nedenlerle evlilik sürdürülemez hale gelebilir. Mahkeme, sunulan delilleri ve tanık beyanlarını değerlendirerek, evliliğin gerçekten sürdürülemez olup olmadığını inceler.
2. Özel Boşanma Sebepleri
Özel boşanma sebepleri, yasada açıkça belirtilmiş olup, mahkemeye kesin bir boşanma nedeni olarak sunulabilir. Bunlar şunlardır:
- Zina (Aldatma): Eşlerden birinin evlilik dışı bir ilişki yaşaması boşanma sebebidir. Bu nedenle dava açmak isteyen tarafın, olayın öğrenilmesinden itibaren 6 ay içinde dava açması gerekmektedir.
- Hayata Kast, Kötü Muamele ve Onur Kırıcı Davranış: Fiziksel veya psikolojik şiddet, hakaret ve onur kırıcı davranışlar boşanma sebebidir.
- Terk: Eşlerden biri, ortak konutu haklı bir sebep olmaksızın terk ederse ve bu durum en az 6 ay devam ederse, terk nedeniyle boşanma davası açılabilir.
- Akıl Hastalığı: Eşlerden birinin tedavi edilemez bir akıl hastalığı olması ve bu durumun evlilik birliğini çekilmez hale getirmesi halinde boşanma mümkündür.
Boşanma davaları anlaşmalı veya çekişmeli olarak ikiye ayrılır:
- Anlaşmalı Boşanma: Tarafların tüm konular üzerinde mutabık kalmaları ve bir protokol imzalamaları gerekmektedir. En hızlı boşanma türüdür.
- Çekişmeli Boşanma: Tarafların anlaşamaması nedeniyle dava süreci daha uzun ve karmaşık hale gelir. Delil sunma, tanık dinletme gibi unsurlar süreci uzatabilir.
Boşanma Davasının Hukuki Süreci
1. Dava Açma Süreci
Boşanma davası açmadan önce hukuki sürecin iyi anlaşılması gerekmektedir. Dava açma yetkisi, eşlerden birine aittir ve dava dilekçesi, yetkili Aile Mahkemesi’ne sunulur. Mahkeme, sunulan deliller ve tanık beyanları doğrultusunda karar verir. Çekişmeli boşanmalarda süreç daha uzun sürebilir.
2. Mahkeme Süreci ve Delil Toplama
Mahkeme sürecinde tarafların sunduğu deliller büyük önem taşır. Aldatma durumlarında mesaj kayıtları, fotoğraflar veya tanık beyanları mahkemeye sunulabilir. Şiddet ve kötü muamele gibi durumlarda ise doktor raporları, polis tutanakları ve görgü tanıkları büyük rol oynar.
3. Velayet Davaları
Velayet, boşanma sürecinin en hassas konularından biridir. Mahkeme, çocuğun üstün yararını göz önünde bulundurarak velayeti belirler. Ebeveynlerin ekonomik ve sosyal durumu, çocuğun bakım ve gelişimine olan katkıları gibi unsurlar değerlendirilerek karar verilir. Velayeti alamayan ebeveyn, belirlenen gün ve saatlerde çocuğunu görme hakkına sahiptir.
Maddi ve Manevi Haklar
Boşanma sürecinde en önemli konulardan biri de ekonomik haklar ve yükümlülüklerdir.
1. Mal Paylaşımı
Eğer evlilik öncesinde bir mal rejimi sözleşmesi yapılmamışsa, Türk Medeni Kanunu’na göre edinilmiş mallara katılma rejimi uygulanır. Bu durumda, eşlerin evlilik süresince edindikleri mallar eşit olarak paylaşılır.
2. Tazminat Talepleri
Maddi ve manevi tazminat talepleri boşanma davalarında sıkça gündeme gelir. Kusurlu olan eş, diğer tarafın maddi kayıplarını ve manevi zararlarını telafi etmekle yükümlü olabilir. Örneğin, aldatma, şiddet veya kötü muamele nedeniyle boşanma davası açıldığında, mağdur olan taraf tazminat talebinde bulunabilir.
3. Nafaka
Nafaka, ekonomik olarak zor duruma düşecek tarafa ödenen bir yardımdır:
- Yoksulluk Nafakası: Boşanma sonrası ekonomik olarak güçlük çekecek eşe bağlanır.
- İştirak Nafakası: Çocukların bakım ve eğitim masrafları için ödenir.
- Tedbir Nafakası: Boşanma sürecinde, dava kesinleşene kadar eş veya çocuk için ödenebilir.
Mahkeme, nafakanın miktarını belirlerken tarafların ekonomik durumlarını göz önünde bulundurur.
KAYNAKÇA
Akın, M. (2020). Türk Medeni Kanunu’nda Boşanma Süreci ve Hukuki Boyutları. İstanbul Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, 48(2), 345-367.
Demir, H. (2018). Boşanma Hukuku ve Uygulamada Karşılaşılan Sorunlar. Ankara: Seçkin Yayıncılık.
Öztürk, E. & Yılmaz, T. (2019). Boşanma davalarında delil değerlendirme süreci. Hukuk ve Adalet Dergisi, 15(3), 289-310.
Resmî Gazete. (2001). 4721 sayılı Türk Medeni Kanunu. Erişim adresi: https://www.resmigazete.gov.tr
Yargıtay Hukuk Genel Kurulu. (2022). Boşanma davalarında tazminat ve nafaka talepleri. Resmî Kararlar ve İçtihatlar Dergisi, 32(1), 112-134.
Bir yanıt yazın